Voor het eerst geloof ik Halbe Zijlstra

"I want to see passion, excitement and ambition, yeah yeah yeah!"

De Amerikaanse reclameman beweegt zijn handen woest voor mijn gezicht. Even daarvoor vroeg het castingmeisje of ik het script goed heb gelezen.

Script? "Dat mailtje waarin staat waar de commercial over gaat: vrouw doet kleding in machine, kiept er wasmiddel bij en ziet verheugd hoe schoon haar shirtjes worden? Was dat een script?"

Het meisje knikt en vraagt bloedserieus: "Is het verhaal je helemaal duidelijk?"

Even wil ik weglopen, maar ik kan als studente het geld dat deze wasmiddelreclame oplevert enorm goed gebruiken. Ik loop het toneelzaaltje binnen. Achter de tafel zit een achttal serieus kijkende mannen. De camera loopt, ik knal een T-shirt in de trommel, tover het weer tevoorschijn en probeer zo monter mogelijk te kijken.

Het ziet er vermoedelijk uit alsof ik net een pijnlijke beenamputatie heb ondergaan, want de Amerikaanse opperbaas begint heftig te springen. Yeah, het was best nice, maar ik moet méér laten zien, ik moet overtuigen, I want some passion, smile!

Ah, wassen met passie, hups ik zo enthousiast mogelijk uit beleefdheid met hem mee. Maar vanbinnen verkruimel ik. Ik geloof mezelf niet, dus kan ik het niet. Het rolletje gaat godzijdank naar een ander.

Twintig jaar later ben ik opnieuw in een castingruimte, alleen zit ik nu achter de tafel. Ik ben medeauteur van een theaterstuk en mag iets zeggen over de rolverdeling. Ik voel me altijd opgelaten in deze positie, maar ben ook gefascineerd.

Wat maakt de ene acteur beter dan de andere? Wat zorgt ervoor dat ik geroerd raak? Het heeft te maken met overtuiging. Met weten wat je zegt, geloven wat je vertelt. We noemen het spelen, maar goede acteurs huilen met tranen die echt zijn. Eén voor één komen ze binnen.

Allemaal nerveus. Stuk voor stuk kwetsbaar. Ze zijn het gewend, auditeren, maar het blijft ellendig. Steeds opnieuw die proeve van bekwaamheid. Het is verschrikkelijk. Aan de andere kant heeft het iets moois, mensen die zich durven te laten toetsen op hun geloofwaardigheid. Dat zou in meer beroepsgroepen een goed idee zijn.

Tijdens de lunchpauze verschijnt op mijn telefoon een NOS-alert. Zijlstra is opgestapt. Hij vertelde een verhaal dat niet klopte. Je zou bijna zeggen: als een echte acteur. Maar waar toneelspelers een nieuwe werkelijkheid maken, mag een politicus de waarheid nooit liegen.

Het is ironisch dat het juist acteurs zijn, de beroepsgroep die Zijlstra als staatssecretaris van Cultuur kneiterhard aanpakte, die hem zijn belangrijkste les hadden kunnen leren.

Blijf waarachtig. Verkoop geen wasmiddel als je er niet zelf in gelooft. Dan verkruimel je, zelfs al druip je zoals Zijlstra van de passion, excitement en ambition, yeah yeah yeah.

Helaas mist zijn partij een toetsingsmechanisme. Het blijft verbijsterend dat niemand op dat VVD-congres de vraag heeft gesteld. "Echt Halbe? Weet je het heel zeker?"

Diezelfde avond hoor ik Zijlstra breken in zijn slotspeech. Hij huilt met tranen die echt zijn. Voor het eerst geloof ik hem. Maar te laat. Deze rol is uitgespeeld.

Roos Schlikker (1975) is journalist en schrijfster van boeken en toneelstukken. Elke zaterdag schrijft ze een column voor Het Parool.