Schaatsen op natuurijs... zal het?
Een Siberisch koufront trekt de komende week over Nederland. Met temperaturen richting de -10 komen bouwprojecten stil te liggen, kan er op de grachten mogelijk worden geschaatst en krijgen de ijsvogels het moeilijk.
Waternet heeft de IJsnota maar vast uit de kast gehaald. Dat beleidsdocument is een beetje de Amsterdamse equivalent van de eerste rayonhoofdenvergadering van Vereniging Friesche Elfsteden: een teken dat het mogelijk oan giet.
Het schaatsen over de grachten in dit geval, iets dat voor het laatst in 2012 mogelijk was. De kou zal in ieder geval aanhouden tot vrijdag en ook daarna is 'zacht weer' ver weg.
Als de weersverwachtingen niet wijzigen gaat de IJsnota van kracht zodra medewerkers van Waternet een eerste ijslaagje aantreffen. Op dat moment wordt voor een deel van de grachten - in eerste instantie voornamelijk het water tussen de Brouwers- en Leidsegracht - een vaarverbod ingesteld, zodat het ijs rustig kan groeien. Dat gebeurt mogelijk dit weekend al.
Buiten Amsterdam kan waarschijnlijk eerder worden geschaatst. Gisteren besloot het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht al om sommige gemalen uit te zetten. Ook zijn er noodkeringen en sluizen gesloten.
"Ik denk dat onze natuurijsbaan maandag of dinsdag open kan," zegt Jelle Attema, bestuurslid van schaatsclub Hard Gaat 'ie in Landsmeer. "Tenminste, dat hoop ik."
Veertig broedparen
Als er op natuurijs kan worden geschaatst, moeten mensen in Amsterdam-Noord uitkijken voor gaten in het ijs. "Daar zit een ijsvogelwerkgroep die wakken maakt," zegt stadsecoloog Remco Daalder.
"IJsvogels hebben namelijk niets aan ijs. Ze heten alleen zo vanwege hun kleur. Het zijn viseters, dus als water dichtvriest zijn zij het haasje." De vrieskou is slecht nieuws voor de veertig broedparen in de stad.
"Die gaan eraan. Dat geldt ook voor de winterkoningen. Die populatie kan zomaar 75 procent verminderen door dit weer. Het duurt een jaar of twee of drie voordat het weer op peil is. En denk ook aan de grutto's. Die komen net uit West-Afrika vliegen en zullen zich een bult schrikken. Strooi dus gerust wat voer de komende dagen, de vogels kunnen wel wat hulp gebruiken."
En over strooien gesproken: op de centrale gemeentewerf aan de Theemsweg heeft de stad nog 3,5 miljoen kilo strooizout klaarliggen. Dat kan daar blijven liggen, want het blijft voorlopig droog. Pas aan het einde van de week neemt de kans op neerslag toe, zegt Jaco van Wezel van Weeronline.
"Sneeuwbuien vallen vooral in kustgebieden. Of er in Amsterdam ook wat valt, hangt af van de staat van het IJsselmeer. Als dat bevroren is, blijft het waarschijnlijk droog, omdat er dan geen water kan verdampen."
Vorstverlet
Voor de 150 tot 185 buitenslapers in Amsterdam geldt met deze extra kou de winterkouderegeling. Bij de winteropvang, waar mensen gratis een bed, douche, warme maaltijd en ontbijt kunnen krijgen, wordt een ruimer toegangsbeleid gehanteerd.
De bouw moet rekening houden met werkvertraging. "Bij blootstelling aan gevoelstemperatuur van -6 hebben werknemers in de bouw recht op vorstverlet," zegt cao-onderhandelaar Gijs Lokhorst van CVN Vakmensen.
"Ik ga ervan uit dat we dat volgende week wel bereiken, zeker in combinatie met een oostenwind." Hij rekent op een drukke week met advisering van werknemers. "Het is aan de werknemers om vorstverlet af te dwingen en dat levert in de praktijk nog wel vaak gedoe op. Projecten staan toch onder tijdsdruk."
Grutto's schrikken zich een bult en de ijsvogels gaan eraan door dit weer
Nulpunt even uit zicht
Zoals vrijwel altijd wordt het in het oosten van het land het koudst. "Maar voor Amsterdams begrippen wordt het in de stad ook echt behoorlijk koud," zegt meteoroloog Jaco van Wezel van Weeronline.
Vandaag zal het overdag dan nog een graad of drie zijn, maar vannacht daalt de temperatuur naar vijf graden onder het vriespunt. Vanaf maandag zal de temperatuur naar verwachting ook eventjes niet meer boven dat nulpunt uitkomen.
De koudste dagen zullen volgende week woensdag en donderdag zijn, als de temperatuur 's nachts blijft dalen, tot -9 graden rond zonsopkomst, het koudste moment van de dag. Overdag zal het woensdag niet warmer worden dan -2 graden.
Door de verwachte oostenwind zal het nog veel kouder aanvoelen, zegt Van Wezel. "In de ochtend zal de gevoelstemperatuur de komende week vaak tussen de -10 en -15 zijn."