Direct naar artikelinhoud

'Plek loskoppelen van ongezonde hap is bijna onmogelijk'

Na het zwemmen een patatje, in het stadion een broodje Unox: het is bijna onmogelijk een plek of logo los te koppelen van een vette of ongezonde hap, alle voorlichting over gezond eten ten spijt.

Als we een logo eenmaal associëren met een snack, is het moeilijk ons daar nog aan te onttrekkenBeeld -

UvA-psycholoog Aukje Verhoeven ontdekte met collega's Poppy Watson en Sanne de Wit dat het ongelooflijk moeilijk is korte metten te maken met een associatie tussen plek en snack, als iemand die associatie eenmaal heeft.

Bij het zien van de gele M van McDonald's loopt ons al het water in de mond voor die Big Mac, zelfs al moet je ervoor omrijden. Een bezoekje aan de Arena kan niet zonder een broodje Unox.

"We leggen heel makkelijk associaties tussen omgeving en eetgedrag," zegt Verhoeven. "Als je een uurtje zwemmen telkens combineert met het eten van een patatje, is het passeren van het zwembad soms al genoeg motivatie om naar de snackbar te gaan."

Abstract figuur
In het Habit-lab van de UvA, waar wetenschappers gedrag onderzoeken, onderzocht Verhoeven de zogeheten pavloviaans instrumentele transfer.

"We gaven mensen eerst een abstract figuur dat we daarna verbonden aan lekker en ongezond eten. In de tweede fase lieten we dezelfde logo's zien. Maar lieten we de mensen 'werken voor eten': ze moesten op een knop drukken."

Wat bleek? Alleen al bij het zien van een logo doen mensen moeite dat lekkere en ongezonde eten te krijgen, terwijl dit niet gebeurde in afwezigheid van logo's.

Daaruit concludeerden de wetenschappers dat we toch die afslag nemen richting fastfoodrestaurant als we de M zien.

De proefpersonen gingen zelfs voor de bijl als het ongezonde eten voorzien was van een waarschuwing.

Gezond alternatief
Wel bleek dat de proef ook werkt bij gezond eten. Werd een gezond alternatief aan een logo verbonden, dan gingen de proefpersonen er net zo goed harder voor werken.

Alleen bij kinderen werden logo en gezonde hap niet zo nauw verbonden in het brein, bleek al uit eerder onderzoek. "Zij kiezen toch eerder voor chips dan voor komkommers."

Verhoeven en haar collega's benadrukken dat een aangeleerde associatie weer moeilijk is af te leren. Wat de feiten over die snack ook zijn, en hoe actief de voorlichting ook is.

Het is dus zaak de ongezonde associaties voor te zijn, vindt Verhoeven. "We moeten kinderen meer blootstellen aan gezonde producten, meer gezonde associatie leren. Mensen simpelweg informeren over wat gezond eten is, is onvoldoende."

We moeten kinderen meer blootstellen aan gezonde producten, meer gezonde associatie leren
Aukje Verhoeven

Geen patatje, wel wortels

Psycholoog Aukje Verhoeven heeft een praktische tip om af te rekenen met 'ongezonde' associaties. "Uitgangspunt is te pogen associaties tussen omgeving en eten te veranderen. Het heeft geen zin te denken: ik eet geen patat als ik in het zwembad ben. Wel kan je zeggen: 'Als ik in het zwembad ben, dan ... haal ik een zakje wortels.' Herhaal dat een paar keer voor jezelf, dan ga je het zwembad met wortels verbinden."

Verhoeven geeft toe dat niet elk zwembad wortels heeft. "Dat is meteen het ingewikkelde, het is geen magische oplossing. Het beste is om zelf wortels of een appel mee te nemen."