Direct naar artikelinhoud

Kieft over zijn dwanggedachten: 'De kunst is chaos toe te laten'

Na het succes van Kieft in 2014 schreef Michel van Egmond ook deel 2 over het leven van oud-voetballer Wim Kieft: De Terugkeer. Kieft voert na zijn drank- en drugsverslaving nu strijd met dwanggedachten. 'Ik heb, denk ik dan maar, voor hetere vuren gestaan.'

Wim Kieft: 'Ik hoef niet meer te zuipen om mijn gêne weg te drukken'Beeld Jitske Schols

Na binnenkomst begint Wim Kieft (55) meteen met praten. "Ik ga gewoon van start," zegt hij, "maar grijp gerust in als je er niets aan hebt."

Openhartigheid is de basis van Wim Kieft - De Terugkeer, Michel van Egmonds tweede boek over Kiefts strijd tegen verslaving en ditmaal ook tegen zijn dwanggedachten. "Het is een lichter boek dan het vorige," merkt Kieft terloops op. "Al is het maar omdat het nu eindelijk is gedaan met de drank en drugs."

Het is waar: in De Terugkeer beschrijft Van Egmond met dezelfde souplesse en efficiëntie als in Kieft (2014) over de zucht van de oud-spits naar prikkels en over diens leven na de cocaïne. Maar echt luchtig wordt het ook nu niet: na het succes van Kieft, dat de voormalig Ajacied in staat stelde zijn schulden te saneren en zijn relatie te repareren, blijkt Kieft toch nog een tijd aan de drank te zijn geweest.

Terugval
Als hij ook daarmee heeft afgerekend, volgen dwanggedachten zijn verslaving op. "Het eerste boek was heftig, een soort vrije val waar geen einde aan leek te komen. De Terugkeer blikt meer vooruit, en biedt zicht op een toekomst. De excessen hebben plaatsgemaakt voor de ontsnapping." Lachend: "Dat is toch vooruitgang?"

Kieft weet ook dat voor een ex-verslaafde de grens tussen een normaal leven en 'een terugval' dun blijft. Toch overwint bij hem het optimisme. "Ik ben niet meer zo wankel als in het begin. Dat extreme alert zijn, elke minuut van de dag, dat hoeft niet meer. Het is niet meer zo dat ik opeens naar de wijn grijp."

"Dat gevoel en die impuls zijn weg. Aan de andere kant besef ik nu pas goed dat verslaving een ziekte is die je altijd meetorst. Want een ziekte is het - al zie ik het zelf als een ziekte die ik mezelf heb aangedaan. Ik heb het zelf ontwikkeld door jarenlang te drinken en te gebruiken zonder dat ik daar een echte reden voor had."

Voorzichtige trots
Aan het slot van de bestseller uit 2014 bekent Kieft aan Van Egmond zo nu en dan nog een wijntje te drinken. In werkelijkheid was dat 'wijntje' een eufemisme voor incidentele slemppartijen, die door Van Egmond in De terugkeer opnieuw zonder rem erop worden beschreven. Op de slechtste dagen begon een dag voor Kieft met drie flessen witte wijn.

"Het idee dat je als voormalig alcoholist met één glaasje wegkomt, is natuurlijk flauwekul. Voor een verslaafde bestaat dat ene drankje niet. Als ik vrolijk was, of verdrietig of als ik iets spannends meemaakte, was er onmiddellijk die zucht naar drank. En ik kan je zeggen: er is altijd wel een gelegenheid om dat gevoel te krijgen."

"Daar ben ik nu, na behoorlijk wat therapieën en behandelingen, aan voorbij. Ik moet bij de les blijven, maar dat is niet meer iets wat me veel energie kost. Ook omdat ik mijn leven terug heb. Het is vanzelfsprekend veel beter en mooier nu dan tijdens die jaren van de verslavingen."

Mildere blik
Door te stoppen met de drank en de drugs is hij weer in staat om te voelen wat hij denkt en ervaart. Zijn leven is beter en makkelijker geworden en vrolijker ook. Sterker: Kieft, die praten over zijn sportieve successen al snel gepoch vindt, kijkt in het boek met een voorzichtige trots terug op zijn periode in Italië, waar hij in 1983 op 20-jarige leeftijd - hij was het seizoen daarvoor bij Ajax topscorer van Europa geworden - ging voetballen bij Pisa.

Michel van Egmond: Wim Kieft - De Terugkeer, €21,95Beeld Overamstel Uitgevers

Die mildere blik op zijn voetbalverleden dankt hij aan Van Egmond, die Kieft tweemaal meenam naar Italië en hem in Pisa en Turijn zijn voetbaljaren liet herbeleven. Kieft werd door supporters als een held onthaald, en kwam ter plekke tot het inzicht dat het eigenlijk best wel wat voorstelde om in de Serie A tegen Diego Maradona en Michel Platini te voetballen.

"Ik was nooit meer echt terug geweest. Het gevoel was mooi om vast te stellen dat ik in Pisa kennelijk best wat dierbare banden had opgebouwd - die ik overigens daarna stuk heb laten gaan. Ik ontdekte dat die jaren heel belangrijk voor me zijn geweest. Dat had ik me nooit zo gerealiseerd. Er zijn natuurlijk meer dan dertig jaren overheen gegaan, en door mijn gedrag was ik ook niet het type dat graag terugkeek."

Vrolijk gekleurd
Voor Kieft, die relativeren tot zijn tweede natuur heeft gemaakt, gingen de jaren in Pisa vooral over 'de druk, de eenzaamheid, de sleur van de trainingskampen, dat soort dingen'. "Nooit over de goals of de adoratie van de fans of zo. Ik was ook veel vergeten, bijna alles eigenlijk."

Tijdens zijn reizen met Van Egmond naar Noord-Italië kwamen de beelden terug en opmerkelijk: ze bleken vrolijk gekleurd te zijn. "Ik zag alles in zwart-wit, in van die donkere tinten. Mijn hele jeugd was in mijn hoofd gespeend van zon. Dat is veranderd. Opeens was de lucht weer blauw en het gras groen - om het maar wat dramatisch te zeggen."

"Het besef groeide ook dat je er zelf ook iets voor moet doen. Vergeet niet dat voetballers nogal verwend zijn. Vanaf mijn achttiende heb ik altijd aandacht gekregen. Iedereen loopt met je weg, al was dat met die verslavingen op een gegeven moment bij mij niet meer zo. Ik ben blij dat ik nu inzie dat je soms ook echt even je best moet doen."

Dwanggedachten
Volgens Kieft is zijn leven nu 'redelijk normaal'. Maar er duiken ook nieuwe strubbelingen op, die door Van Egmond nauwgezet worden omschreven: Kieft wordt gehinderd door dwang­gedachten. Iets in zijn hoofd dwingt hem voortdurend zijn pasjes te tellen ('zijn het er wel zes?'), bij het uitstappen altijd de autoruit tweemaal aan te tikken, of voor het slapen gaan uit bed te stappen om te controleren of de deur wel dicht is - en daarna nog een keer en nóg een keer.

Het was mooi om vast te stellen dat ik in Pisa best wat dierbare banden had opgebouwd

Voor die dwanggedachten is hij in behandeling. Ook daar moet hij vanaf. "Het is eindelijk opengebroken. Probleem bij dit soort klachten is dat veel mensen aanvankelijk denken dat je maar wat kletst."

"Doordat ik nu ook hierover open ben, wordt het probleem concreet, ook voor mezelf. Je gaat patronen herkennen en erover nadenken waarom je je druk maakt over zulke nutteloze zaken. Het is een soort angst dat je hoofd op hol slaat. De kunst is de controle los te laten en de chaos toe te laten."

Lijstje
Hij brengt zijn dwanggedachten in kaart. Door letterlijk op te schrijven wat hij zoal controleert. "Dat blijken een stuk of tien dingen te zijn. Denk aan pasjes, sleutels, kranen, voordeur, kaarsen. Ik kruis aan wat ik heb gecontroleerd en probeer het daarna te laten gaan. Dat is een stap. Al ben ik volgens de therapeut zodoende nog altijd in onderhandeling met mijn dwang. De volgende stap is dat ik dat lijstje volledig negeer."

Hij is op veel momenten van de dag bezig met zaken die voor anderen totaal onbelangrijk zijn. "Ik heb geen idee waarom ik het doe. Gelukkig hoef ik dat niet uit te zoeken, daar geloof ik niet in. Het loopt overigens ook niet echt uit de hand. Maar het moet wel weg. Dat is moeilijk... En doodeng. Om die gedachten los te laten. Maar ik pak het aan. Ik heb, denk ik dan maar, voor hetere vuren gestaan."

Voor Kieft is het belangrijk om bezig te blijven. Hij werkt graag als analist bij Ziggo, houdt lezingen in het land en speelt soms een paar minuten mee met FC De Rebellen, een bonte verzameling oud-voetballers ('écht leuke gasten') die feesten en partijen bij sportverenigingen opluisteren.

"In de kleedkamer staat dan een fles Bacardi. Daar kan ik nu ontzettend om lachen zonder zelf in de verleiding te komen. Ik hoef niet meer te zuipen om mijn gêne weg te drukken. Dat is een verademing, dat ik nu een redelijk normaal leven leid, al zijn er dus nog een paar verbeterpunten."

Rijkaard
Hij was onlangs voor televisieopnamen terug op zijn geboortegrond in Amsterdam-Oost, waar hij met Frank Rijkaard herinneringen aan het EK van 1988 moest ophalen.

Iets in zijn hoofd dwingt Kieft voortdurend zijn pasjes te tellen: zijn het er wel zes?

"Voetballers zijn niet zo goed daarin; ze zijn meestal best bescheiden. Artiesten kunnen zo heerlijk opscheppen over prijzen die ze hebben gewonnen of over grote rollen die ze speelden, maar als ik met oud-voetballers ben, gaat het zelden over de successen. Het gaat meer over het spelletje zelf, over details. Voetballers zijn en blijven in de eerste plaats gewoon voetballers, jongens met een bal."

In Pisa verliep de ontmoeting met zijn voormalige teamgenoten ook ontspannen. Er werden grapjes gemaakt over de megalomane voorzitter van destijds, over de trainingskampen, en er werd wat gegeten, 'eigenlijk niets om je echt voor te generen'.

Wat Kieft ook merkte is dat Italianen anders met andermans sores omgaan dan Nederlanders.

"Hier word ik nogal eens op straat direct aangesproken op mijn verslavingen. 'Hee Wim, zin in een biertje?' klinkt het dan. In Pisa zei niemand er iets over. Als ik er dan zelf maar een opmerking over maakte, kreeg ik doorgaans een sussend antwoord. Zo van: we hebben allemaal wel een verhaal. Ze zullen zich heus wel verbaasd hebben over mijn snuif- en drinkgedrag, maar niemand voelde de behoefte om dat op te rakelen. Ze vonden het wel goed zo."

Vindt hij het eigenlijk niet beangstigend dat iedereen alles over hem weet?
"Dat is een keuze die ik heb gemaakt. Ik houd niet van half werk. Als je besluit om jouw verhaal te doen, moet je ook tot de bodem durven gaan. Misschien halen andere verslaafden er steun uit. Dat ze zien dat het dus best wel goed kan komen. Dat zou een mooie bonus zijn, als mijn verhaal ergens iemand inspireert om alles om te gooien."

Als je besluit om jouw verhaal te doen, moet je ook tot de bodem durven gaan

Drie keer kampioen met Ajax

Wim Kieft (12 november 1962) werd geboren in Amsterdam-Oost. Hij was van 1980 tot 1994 profvoetballer bij Ajax, SC Pisa, Torino, PSV en Girondins de Bordeaux. Daarnaast kwam hij 43 keer uit voor het Nederlands voetbalelftal, waarvoor hij elf keer scoorde.

Kieft werd met Ajax twee en met PSV drie keer Nederlands landskampioen. Met PSV won hij in het seizoen 1987-1988 de Europacup I. Datzelfde jaar won Kieft met het Nederlands elftal het EK. In mei 2014 verscheen het boek Kieft van Michel van ­Egmond over zijn lange verslaving aan cocaïne. Kieft werd uitgeroepen tot Boek van het Jaar. Wim Kieft - De Terugkeer is het vervolg daarop