Stadgenoot sloopt, bouwt en renoveert in Nieuw-West

Midden in de kredietcrisis nam woningcorporatie Stadgenoot een cruciaal besluit. De bouwkranen in Nieuw-West stonden er werkeloos bij. Het grootste stadsvernieuwingsproject van Europa was piepend en krakend tot stilstand gekomen.

Bouwputten en braakliggende veldjes bleven onaangeroerd liggen. De oude bewoners waren veelal vertrokken. "Toen, in 2012, zijn wij een huizenblok in de Bakemabuurt gaan renoveren," zegt Yorick Meefout (43), ontwikkelingsmanager van Stadgenoot.

"De eerste keer dat we in zo'n portiekwoning kwamen zag ik het al," aldus Meefout. "Het was een prachtige woning. Hij had een mooie plattegrond en was goed ontworpen. Er kwam ook veel licht in de woning. Het was de moeite waard deze huizen te bewaren. Wij hebben toen met bouwer Dura Vermeer een plan gemaakt dat recht doet aan de structuur van de wijk en waar we per gebouw een beslissing konden nemen. Met twee gebouwen zijn we begonnen. En nu nadert het plan zijn einde."

Goeman Borgesiusbuurt
Het experiment werd een doorslaand succes. We hoeven niet álles te slopen, was de conclusie. Oude portiekwoningen, die eerder verguisd waren, werden opgeknapt en weer verhuurd.

De andere 32 portiekwoningen werden voor 159.500 euro met kant en klare keukens en volledige inrichting, inclusief vloerbedekking, gordijnen en wasmachines, verkocht.

Nu, zes jaar na het dieptepunt van de crisis, pakt Stadgenoot de stadsvernieuwing weer op. Anders dan bij de oorspronkelijke plannen komen er veel meer renovatieprojecten naast de nieuwbouw te staan. Tegenover de portiek­woningen in de Bakemabuurt stonden galerijwoningen die werden afgebroken. Op dezelfde plek is daar historiserende nieuwbouw neergezet, nieuwe huizen die er op het oog hetzelfde uitzien als wat er stond.

Met dezelfde aanpak heeft Stadgenoot, de grootste woningcorporatie in Nieuw-West, de huizen in de Van Tijenbuurt, de Eendrachtparkbuurt, en de Goeman Borgesiusbuurt in de crisis aangepakt. Maar er zijn ook wijken, zoals de Couperusbuurt, waar volgens Stadgenoot sloop en nieuwbouw nodig is om de stad met meer huizen te 'verdichten'.

Ook de andere woningcorporaties willen veel huizen uit de wederopbouwperiode naast nieuwbouw laten staan. Het gaat hen niet om het behoud van een willekeurig 'monumentje'. Maar ze ontdekten, aldus Stadgenoot, dat het een interessantere stad oplevert als je 'gelaagdheid' in de bebouwing kunt aanbrengen, waarbij de sfeer van weleer wordt meegenomen. Wel moet er behoorlijk wat nieuwbouw in Nieuw-West komen.

Woningnood
Marien de Langen, bestuurder bij  Stadgenoot: "Kijk naar Slotermeer. De bewoners zeggen na al die jaren dat het werk heeft stilgelegen: 'Drie keer werden ons nieuwe huizen beloofd. Ze zijn er nooit gekomen.'

Het moet er echt een keer van komen. Dat is de opgave die we hebben voor Nieuw-West. Vanuit de stad gezien is druk om te  bouwen. Plek voor nieuwe Amsterdammers. Als we die doelen combineren hebben we een gelukkig huwelijk." Nieuw-West moet na de renovatie en sloop-nieuwbouw 9000 woningen meer tellen.

Verder vindt De Langen dat er sociale voorzieningen moeten komen. "We moeten niet alleen locaties voor verdichting zoeken; zo van: wij gaan woningen in uw achtertuin plaatsen. Als bewoners denken dat hún wijk oplossingen moet bieden voor de woningnood, voelen zij zich weer in het pak genaaid. De bewoners van Nieuw-West scoren voor wat betreft tevredenheid over hun buurt, met een zesje toch al het slechtst."

"Intussen proberen we Nieuw-West weer grootscheepser aan te pakken," zegt Niels Raat (45), vastgoedexpert bij Stadgenoot. Hij werkte van 2001 tot de ontmanteling tien jaar later bij corporatie Far West. De corporaties grijpen deels terug naar sloop-nieuwbouwplannen.

Ook houden zij volgens Raat vast aan 'verschillende leefmilieus'; groene woonwijken aan de randen van Nieuw-West en meer stedelijke buurten met woontorens aan de stadzijde. Bij de Kolenkitbuurt en rond Osdorp Centrum en het Lambertus Zijlplein is al te zien wat ervan terechtkomt.

Gebroken beloftes
In de jaren negentig hadden de corporaties volgens Raat goed gezien dat het verkeerd ging. De nieuwbouwplannen voor 'Parkstad' verliepen volgens Raat immers aanvankelijk 'crescendo'. "Rond 2005 zagen we ook fysieke veranderingen. De nadruk lag op sloop-nieuwbouw."

Ruim tachtig procent waren sociale huurhuizen. Daarvan zou slechts 45 procent worden teruggebouwd om ruimte te maken voor kopers. Toen de crisis begon, was de Alliantie de enige corporatie die op een laag pitje doorbouwde. De Staalmanpleinbuurt werd afgemaakt."

In veel wijken lag de grond braak. Raat: "Bewoners hadden hun huizen verlaten in de veronderstelling dat er iets groots stond te gebeuren." Dat gebeurde niet. De bewoners hadden formeel het recht op terugkeer, maar hun huizen stonden er niet meer. Slechts de helft zou terugkomen, en door de crisis was ook dat vooruitzicht vervlogen. Maar, stelt Stadgenoot, de gebroken beloftes worden de komende jaren alsnog nagekomen.