Marga Minco krijgt de P.C. Hooftprijs 2019
De P.C. Hooftprijs 2019 voor verhalend proza is toegekend aan Marga Minco.
De 98-jarige schrijfster van Het Bittere Kruid is volgens de jury dé Nederlandse stem in de Europese oorlogsliteratuur.
Miljoenen mensen kennen Marga Minco ook vooral van die debuutroman uit 1957, de veel vertaalde, kleine oorlogskroniek die een klassieker werd en altijd op de verplichte literatuurlijsten prijkte.
Marga Minco, (pseudoniem van Sara Menco, geboren op 31 maart 1920 te Ginneken) schrijft over de jaren 1940-1945 en hun nasleep.
Maar volgens de jury (gevormd door Gustaaf Peek, Daniëlle Serdijn, Vamba Sherif en Franca Treur onder voorzitterschap van Mathijs Sanders) zou het onterecht zijn haar oeuvre te versmallen tot Het Bittere Kruid of de herinnering aan de Duitse bezetting.
'Door haar schrijven verandert de particuliere geschiedenis in iets dat veelomvattender is dan haar eigen leven en dat al meer dan een halve eeuw wereldwijd tot de verbeelding spreekt.'
Een oeuvre dat met iedere generatie blijft winnen aan zeggingskracht.
Zeggingskracht
De jury las en herlas 'met ingehouden adem' en geraakt door de 'vitaliteit en wijsheid' van haar werk de romans van Minco, waaronder De val (1983), De glazen brug (1986, Boekenweekgeschenk), Nagelaten dagen (1997) en Storing (2004) en haar verhalen, verzameld in Achter de muur (2009) en Na de sterren (2015) een keuze van de schrijfster zelf uit haar verhalen aangevuld met de roman Een leeg huis uit 1966.
'Een oeuvre dat bescheiden is in toon en omvang, maar dat met iedere generatie blijft winnen aan zeggingskracht.'
Tijdens de oorlog werden de ouders, broer en zus van journaliste Sara Menco gedeporteerd. Zij was de enige overlevende. Sinds 1945 was Minco getrouwd met dichter en vertaler Bert Voeten (1918-1992), bij wie ze ook ondergedoken had gezeten.
Ze kende hem van de Bredasche Courant, waar ze de dag na de capitulatie als eerste Nederlandse journalist vanwege haar Joodse afkomst werd ontslagen. Ze hield de voornaam van haar onderduiknaam Marga Faes later aan.
Werkelijkheid
Zonder te psychologiseren, zonder pathetiek of pretentie, maakt Minco volgens de jury een ondoorgrondelijke werkelijkheid invoelbaar en voorstelbaar. Literatuur is voor de schrijfster vormgegeven ervaring, het resultaat ook van geheugenarbeid. Grote woorden zijn haar vreemd. Er staat wat er staat.
'Haar werk beweert niets, maar laat lezers ervaren hoe mensen door kwade krachten de eenzaamheid in worden gedreven en hoe zij hun weerloosheid overwinnen door te vertellen, door woorden te zoeken voor ervaringen en door namen te geven aan de mensen en dingen. Zij die weg zijn komen niet meer terug, maar wie genoemd wordt bestaat weer even.'
De P.C. Hooftprijs wordt jaarlijks afwisselend toegekend aan Nederlanders voor proza, essays en poëzie. Recente bekroningen in het genre verhalend proza waren er voor: Astrid Roemer en A.F.Th. van der Heijden. Vorig jaar ging de prijs naar de Amsterdamse dichter Nachoem Wijnberg.
De prijs is genoemd naar de renaissancedichter P.C. Hooft (1581-1647). Het is dit jaar precies 70 jaar geleden dat de P.C. Hooftprijs voor het eerst werd toegekend.
Aan de prijs is een bedrag van 60.000 euro verbonden. Vanwege de leeftijd en gezondheid van Marga Minco zal de prijs in januari bij haar thuis worden uitgereikt, in aanwezigheid van een kleine delegatie van het bestuur en de jury en haar dochters Betty en Jessica Voeten.
