Van Goghs Zonnebloemen mogen niet meer op reis

Het beroemde schilderij Zonnebloemen (1889) van Vincent van Gogh blijft voortaan in het Van Gogh Museum. Dat is een van de conclusies na een onderzoek naar de conditie van het doek en de door Van Gogh gebruikte materialen.

Uit het onderzoek blijkt dat het schilderij in goede staat kan worden tentoongesteld, maar dat het wel heel kwetsbaar is.

Axel Rüger, directeur van het Van Gogh Museum: “Om die reden hebben we besloten dat Zonnebloemen niet meer op reis gaat. Dit topstuk uit de collectie blijft voortaan thuis in Amsterdam, waar iedereen het kan komen bewonderen.”

Dat kan dan vanaf vrijdag 22 februari, want het schilderij is sinds 11 januari even van zaal voor een kleine restauratie.

Het is de laatste fase van een lang en uitvoerig onderzoek naar de staat van het 130 jaar oude schilderij en wat gedaan moet worden om het met het oog op de toekomst zo goed mogelijk te conserveren.

Geel geschilderd latje

Dat onderzoek begon in 2016 onder leiding van restaurator Ella Hendriks: met een internationaal team van specialisten onderzocht Hendriks het doek, de verflagen en eerdere restauraties aan het schilderij.

Rüger: “Een belangrijke conclusie is dat de grond- en verflagen stabiel zijn, maar zeer gevoelig voor trillingen en veranderingen in luchtvochtigheid en temperatuur. Het is dus van belang dat het schilderij zo min mogelijk wordt verplaatst en in een stabiel klimaat hangt.”

Uit het onderzoek is ook gebleken dat het geel geschilderde latje, vastgemaakt aan de bovenzijde van het doek, een oorspronkelijke uitbreiding van de compositie is. Dat latje is dus door Van Gogh toegevoegd tijdens het schilderproces.

Voorts is – door computeranalyses van het weefselpatroon – de herkomst van het doek waarop de Zonnebloemen is geschilderd, te herleiden tot een bepaalde rol linnen.

En is duidelijk welke schilderijen Van Gogh nog meer heeft gemaakt met doek van die rol: onder andere drie portretten van Augustine Roulin, Zelfportret met verbonden oor, en twee versies van de Zonnebloemen.

Kleurveranderingen

Ook kleuren en kleurmengingen die Van Gogh gebruikte voor Zonnebloemen zijn onderzocht, en dat leverde veel informatie op over het verouderingsproces en de effecten van verkleuring. Hendriks: “We weten nu dat de kleurverandering in de Zonnebloemen vooral wordt veroorzaakt door het verbleken van een bepaald type rode verf, geraniumlak, en het verdonkeren van een bepaald type gele verf, chroomgeel.”

De belichting in het museum is nu aangepast, om verdere verkleuring tegen te gaan. Van 21 juni tot en met 1 september is Zonnebloemen het middelpunt van de tentoonstelling Van Gogh en de Zonnebloemen. Dan worden ook het onderzoek en de restauratie nader toegelicht.