Direct naar artikelinhoud

Vergeet Willy, lang leve Willem

Willem de Bruin (33), Willy van The Opposites, knokte zich met therapie, antidepressiva en het schrijven van muziek uit een diepe crisis na het uiteenvallen van het rapduo. Een soloplaat en een filmrol brengen hem opnieuw succes. 'Ik heb eindelijk weer energie.'

Willem de BruinBeeld Imke Panhuijzen

Willem 'Willy' de Bruin was in The Opposites de kleine opdonder naast lange slungel Twan 'Big2' van Steenhoven. Maar De Bruin trok alle aandacht naar zich toe, dankzij die stoere kale kop, een huidskleur die moeilijk te plaatsen is en vurige ogen. Ook nu, op een zaterdagochtend in een rustige hoek van een café op de Spuistraat, naast een groot raam met uitzicht op de grachten, onderuitgezakt in fauteuils.

Het is drie maanden na de presentatie van zijn eerste soloplaat Man in nood, op8 en 9 februari staat hij in een uitverkochte Melkweg. Daar is echter wel een zwarte periode aan voorafgegaan.

In tien jaar werkten The Opposites zich naar de top van de Nederhop. Compleet met uitzinnige optredens op Lowlands en Pinkpop, een nummer 1-hit met Slapeloze nachten en goud voor het gelijknamige album. Ze waren 'dom, lomp en famous', maar wonnen wel een Popprijs en Zilveren Harp.

Tot het duo in 2014 plotseling uit elkaar ging. De Bruins carrière lag ineens stil, maar in zijn hoofd was het 'oorlog'. Oude demonen klauterden naar de oppervlakte. Hij kon er met niemand over praten; niet met zijn ouders, zelfs niet met zijn vriendin.

De rapper trok zich terug in de studio en begon te schrijven - deze keer alleen. "Muziek is voor mij de enige manier om mijn ziel open te leggen." Hij schreef tekst na tekst, over zijn depressie, de schok van het onverwachte vaderschap en de ruzies met zijn vriendin.

Voorzichtig liet hij wat nummers horen aan collega-rapper Yousef Gnaoui (Sef). Die zei meteen: dit is een album. Het was het tegenovergestelde van de opzwepende soloplaat die De Bruin had willen maken, maar dat was hoe de kaarten waren geschud. Het resultaat: misschien wel het persoonlijkste, meest kwetsbare Nederlandstalige album van 2018. 

Man in nood kreeg lovende recensies en het voormalige feestbeest wordt nu zelfs vergeleken met de Amerikaanse singer-songwriter en rapper Frank Ocean. Vergeet Willy, lang leve Willem.

In het nummer Oorlog rapt u: 'Verwarde staat, suïcidaal. Met angstaanvallen naar de GGZ-poli, weiger medicatie.' Hoe kwam het zover?
"Het was al een tijd niet stabiel in mijn hoofd, maar toen ik met een therapeut ging praten, kwam er een ander persoon naar boven dan ik dacht dat ik was. Iemand met veel pijn, verdriet en opgekropte emoties."

"Ik kwam in een neerwaartse spiraal, waarin ik steeds naar negatieve bevestiging zocht: zie je wel, ik ben niet goed genoeg. Toen kwam ik op een punt dat ik dacht dat ik niks meer kon: ik was geen goede vader, geen goede kunstenaar, geen goed mens... Ik kan er nu op terugblikken, maar op het moment zelf zat ik een waas. Toen kwam ik op zo'n dieptepunt, dat ik dacht: moet ik hier wel zijn?"

Nederlandse mannen brengen zichzelf twee keer zo vaak om het leven als vrouwen, terwijl vrouwen twee keer zo vaak depressief zijn. Daar zit een groot gat van mannen die geen hulp zoeken en overgaan tot het ergste. Hoe komt dat?
"Ik ben geen psycholoog en vind dit ook erg complex, maar als man word je geleerd om te vechten, je borst naar voren te steken en geen krimp te geven. Het is niet stoer om te zeggen: ik ga even niet zo lekker. Ik wilde altijd bewijzen dat ik kan vechten. Jullie denken misschien dat ik niks ben, maar als ik wil, krijg ik succes en ben ik de grootste van de wereld."

"Ik heb ook jaren aan kickboksen gedaan, alles om te bewijzen dat ik ertoe doe. Toen ik depressief werd, kon ik alleen maar vechten, vechten om eruit te komen. Terwijl je het juist moet laten gebeuren."

Uw therapeut zei zelfs: het mag wel een tandje minder. Hoe ging u ermee om?
"Twee keer per week een sessie én nog een coachingstraject en een mindfulnesscursus. Dat was het paradoxale: ik ben te perfectionistisch, terwijl ik juist moet accepteren dat ik niet perfect kan zijn. Ik wilde alles tegelijk doen, maar moest juist loslaten en accepteren dat die depressie niet binnen een maand over was, of over een jaar. Zoiets heeft tijd nodig. En dan kun je wel alle boeken lezen die voorhanden zijn, maar dat is ruis op de weg."

Helpt het schrijven van muziek in zo'n proces?
"Ja, zeker. Man in nood was een vorm van zelftherapie."

Al heeft u er lang tegen geprotesteerd,u bent toch aan de medicatie gegaan. Wat was de chemische reactie in uw hoofd?
"Ik wilde eerst niet geloven dat het een chemische reactie kon zijn, dat een pilletje mijn gedachtegang kon sturen. Maar in de therapie liep ik steeds tegen hetzelfde aan: ik herkende de patronen en toch kwam ik steeds in die neerwaartse spiraal."

Ik zat in een waas en kwam op zo'n dieptepunt dat ik dacht: moet ik hier wel zijn?
'Ik wilde eerst niet geloven dat het een chemische reactie kon zijn, dat een pilletje mijn gedachtegang kon sturen'Beeld Imke Panhuijzen

"Door goed met mijn psychiater te praten, leerde ik dat depressie een ziekte is. Hij vertelde me hoe antidepressiva werken in je hoofd. Toen zag ik dat er maar één oplossing was: medicatie. Gaandeweg merkte ik dat ik alles beter in perspectief zag en de lessen beter kon toepassen. Als iets me van slag bracht, kreeg ik niet gelijk een terugval. Ik ga nu mijn laatste maanden in, daarna ga ik weer afbouwen."

Vindt u dat spannend?
"Ja, maar ik heb ook dertig jaar zonder geleefd, dus ik denk dat het wel moet lukken. Ik moet alleen goed uitkienen wanneer ik ga afbouwen. Het kost tijd om de boel te resetten, dus het is niet verstandig om te stoppen in een drukke periode."

Die vechtersmentaliteit heeft De Bruin zichzelf al vroeg aangeleerd. In Noordeinde, het Noord-Hollandse dorp waar hij opgroeide, moest hij van kinds af aan knokken tegen racisme en onbegrip. Door zijn huidskleur viel hij erg op in de polder. Zijn vader komt van Curaçao, maar heet De Bruin. Als kind haatte Willem zijn oer-Hollandse naam; hij wilde juist bij de Antillianen horen, maar die zagen hem aan voor een Marokkaan.

"Ik was niet Nederlands, maar ook niet Antilliaans." Hij lijkt ook niet op zijn zus, die veel lichter is. "Ik had het gevoel dat ik nergens bij hoorde, dat ik niet werd erkend door mijn omgeving."

Als jongen incasseerde hij die reacties, maar tijdens zijn depressie kwam al dat oud zeer naar boven. "Ik stelde mezelf de vraag: wie ben ik? Daar had ik geen antwoord op."

Met zijn familie kon en kan hij hier niet over praten. Zo weet De Bruin nog steeds niet wat zijn ouders van het nieuwe album vinden en of ze er überhaupt naar hebben geluisterd. "Dat zegt iets over hoe wij als gezin werken. Zij beginnen er niet over, maar ik vraag er ook niet naar. Misschien vind ik dat te moeilijk."

Maar u schreef zelfs een nummer over uw vader, Jongen. Dan wil je toch weten wat hij denkt?
"Ik zie hem er wel voor aan dat hij het allang heeft gehoord, maar er niks over zegt."

Is uw vader dan een stugge man?
"Niet stug, wel introvert, altijd een beetje ongrijpbaar. Maar dat is niet per se negatief. Tijdens de therapie heb ik geleerd om niet mijn ouders overal de schuld van te geven. Ik ben ermee gestopt om van alles van hen te verwachten en vervolgens teleurgesteld te raken. Ik focus nu liever op hun mooie kanten."

"Natuurlijk is het gek dat ik niet met hen over zo'n persoonlijk album praat, maar die band heb ik meer met mijn vriendin. Zij is degene met wie ik erover praat."

Uw relatie heeft nogal wat klappen gehad. Hoe hebben uw vriendin en u die overleefd?
"Belangrijk is dat de liefde altijd is gebleven, maar mijn vriendin heeft ook haar ego en trots opzij moeten zetten. Ik heb in die donkere periode een aantal maanden bij vrienden gewoond. Ik wilde mezelf confronteren en niet met mijn vingertje naar anderen wijzen. La Toya gaf me die ruimte. Ik had wel mijn dagen met de kinderen (een zoon van 4 en een dochter van 3, red.). Doordat ik wegging, zag ik in dat ik de problemen verplaatste."

"De issues zaten in mezelf, dus de oplossing ook. Ik wilde bij mijn kinderen zijn, bij haar. Dus heb ik met de staart tussen mijn benen gevraagd of ik mocht terugkomen. Ik ben dankbaar voor zo'n sterk persoon aan mijn zijde. Het heeft onze relatie alleen maar sterker gemaakt."

Alle problemen komen voorbij op het album. Hoe heeft zij ernaar geluisterd?
"Ik heb het haar pas laten horen toen het album af was, zodat ze het hele plaatje zou zien - het slechte én het goede. Dat was moeilijk, want soms hoorde ze via anderen: wat een mooi nummer. Daar baalde ze dan van. Na die periode zijn we met het gezin 2,5 maand naar Azië gegaan. We waren in Chiang Mai, Thailand, toen ik een massage van een uur had geboekt. De kinderen zouden gaan slapen, dus het leek me een goed moment voor haar om in alle rust de cd te luisteren."

"Toen ik terugkwam, stonden de kinderen op bed te springen en de nummers mee te rappen. Die hadden ze weleens met mij in de auto gehoord - ze begrijpen toch niet waar het over gaat. Mijn vriendin zat huilend tussen hen in."

Wat voor tranen waren het?
"Ze vond het mooi, maar ook confronterend. Tijdens mijn depressie was het voor haar moeilijk om te peilen wat er in mij omging, dus ze kon ook niet inschatten hoe ik alles in het album had verwerkt. In veel nummers zit een groot respect naar haar. Ik vond het een mooi moment om haar in tranen te zien, met twee kinderen die koppeltje duikelen op het bed."

La Toya is hairstylist en reist de wereld rond. Als muzikant met een flexibel schema zorgt u dan voor de kinderen, in jullie huis in De Pijp. Hoe bevalt dat?
"Mijn tijd is kostbaarder geworden, ik kan niet meer elk weekend knallen, want
's ochtends staan er twee kinderen naast mijn bed. Ik wil ook niet meer de hele dag met een kater rondlopen. Tijdens de depressie was mijn energie zo laag, die begint nu eindelijk terug te komen. Dat ik zeg: kom, we pakken de auto en gaan naar het bos. Die energie is me heel wat waard."

Moet iemand die gevoelig is voor depressies altijd de rem erop houden?
"Qua uitgaan en knallen zeker. Soms heb ik wel een borrel nodig en voelt het goed om even los te gaan. Maar ik kan dat niet meer zo vaak doen als met The Opposites. Ik zie nu in dat het feesten me niks meer brengt, lichamelijk en mentaal. Ik ben toen echt over een grens gegaan."

Heeft u helemaal geen behoefte meer aan escapisme?
"Escapisme uit zich in verschillende vormen, niet alleen uitgaan. Ik ben nog steeds perfectionistisch en zou het liefst 24/7 aan muziek werken. Ook daarin zoek ik naar de balans."

U gaat nu voor het eerst toeren als soloartiest. Met The Opposites maakte u weleens een salto in het publiek en sprong de massa mee op Dom, lomp en famous. Is het confronterend om kwetsbare nummers ten gehore te brengen en het publiek in de ogen te kijken?
"Als ik het nummer op papier heb gezet, is het al uit mijn systeem. Het kan zijn dat ik tijdens het optreden weer word geraakt, maar ik denk niet dat ik alles zal herbeleven. Ik kijk er nu vooral creatief naar: wat voor show wil ik neerzetten, welk gevoel wil ik overbrengen?"

Willem de Bruin10 mei 1985, Noordeinde

1997-2001 Berger Scholengemeenschap, Bergen (niet afgemaakt)
2004 Verhuist naar Amsterdam, werkt in een kledingwinkel
2004-2014 Vormt met Twan van Steenhoven rapduo The Opposites. Na een poging in het Engels breken ze in 2005 door met de single Fok Jou, van het album De fik er in, maken nog drie Nederlandstalige albums, halen een nummer 1-hit met Slapeloze nachten en goud met het gelijknamige album. Ze winnen een Popprijs en Zilveren Harp, spelen op Lowlands, Pinkpop en Tomorrowland. De Bruin presenteert daarnaast een tijdje bij muziekzender TMF. In 2014 gaat het duo uit elkaar
2014-2018 Belandt na The Opposites in een depressie
2018 Soloalbum Man in nood. Speelt de hoofdrol in de voetbalfilm Catacombe van Victor Ponten (van Wolf en Rabat)
2019 Tournee in Amsterdam, Utrecht en Rotterdam. Werkt aan nieuwe muziek en acteerprojecten

Willem de Bruin woont in De Pijp met vriendin La Toya, zoon Zion Jones (4) en dochter Avalon Ace (3)

WillemBeeld -

"Dit album heeft een compleet andere energie dan The Opposites. Ik kan geen moshpit meer bouwen en wil ook vernieuwen. Het liefst zou ik in het midden van een catacombe staan, gevangen in een zee van mensen. Kwetsbaarder dan dat wordt het toch niet? Ik wil ook dat het publiek in het moment is en niet steeds naar hun mobieltje grijpt."

Tijdens de albumpresentatie stond u met blote voeten in het water, gekleed in het wit, omringd door rook, voor een enorm videoscherm. Doet u dat weer?
"Ja, het wordt een samenspel tussen licht, visuals en mezelf. Ik sta daar wel op te treden, maar je kijkt eigenlijk in mijn hoofd. We duiken met z'n allen in de chaos en het drama."

De meeste artiesten hebben maar één hartverscheurend persoonlijk album in zich. Welke muzikale kant gaat u nu op? Terug naar de opzwepende beats van The Opposites?
"Het verhaal van Man in nood is nu wel verteld ja. Ik heb al nieuwe muziek, met meer energie. Andere thema's houden me nu bezig. We leven in een interessante, maar gekke tijd. Sociale media brengen ons dichter bij elkaar, maar maken ons ook eenzamer. De wereld is kleiner geworden, maar daardoor krijg je problemen aan de andere kant van de wereld binnen een paar minuten op je dak. Ik wil rappen over wat die dingen met mij doen."

U speelde vorig jaar uw eerste hoofdrol in een speelfilm, Catacombe van Victor Ponten, over matchfixing in het voetbal. Wat kunt u in acteren kwijt dat u niet met muziek kunt doen?
"Als acteur kan ik vol overgave iemand anders zijn en dingen doen doe ik zelf nooit zou doen. (De Bruin, die niet kan voetballen maar wel een profvoetballer moest spelen, ging in de leer bij Glenn Helder. Ook kreeg hij acteerles van Monic Hendrickx, red.)"

"Hoe langer ik muziek maak, hoe dichter ik bij mezelf kom. Ik rap over mezelf en de dingen die ik zie, dus Willem en de muziek zijn één geworden. In mijn muziek schep ik geen fantasieën, met acteren kan dat wel."

Na The Opposites belandde u in 'de schaduw van de spotlight'. Nu heeft u een bejubeld soloalbum en ik hoor niemand klagen over uw acteerpres­taties. Hoe gevaarlijk is dat succes voor iemand die jarenlang daar zijn identiteit aan ontleende?
"Ik ga steeds bij mezelf te rade: doe ik dit voor mijn ego of omdat mijn hart daar ligt? Alles is voor een deel ego. Dat wij hier nu zitten te praten, dat mensen geïnteresseerd zijn in wat ik heb te zeggen, is goed voor mijn ego. Maar ik maak geen muziek om zo veel mogelijk interviews te geven. Mijn album staat niet hoog in de Spotify-lijsten, ik heb geen nummer 1-hit gescoord. Mijn ego wil dat wel, maar ik wil een belangrijker verhaal vertellen."

Ik sta wel op te treden, maar je kijkt eigenlijk in mijn hoofd
'We zijn misschien uit elkaar, maar we blijven The Opposites'Beeld Imke Panhuijzen

"Soms is het confronterend dat een nieuwe generatie rappers superlekker gaat, dat ze één dingetje doen en gelijk een miljoen views hebben. Maar ik gun het ze. Dat maakt wat ik doe niet minder waard. Met The Opposites hadden we schijt aan alles, ook aan de erkenning en de awards. Nu sta ik er alleen voor, dus ik ben kwetsbaarder. Maar The Opposites hebben mij gemaakt tot de artiest die ik nu ben."

U bent altijd diplomatiek geweest over Twan. Hij wilde niet door met The Opposites, maar u respecteerde zijn beslissing. Spreken jullie elkaar nog?
"Sporadisch, maar het is niet meer zoals vroeger. Hoe het is geëindigd was voor ons allebei niet leuk, maar wat er precies is gebeurd, is tussen Twan en mij. We hebben tien jaar een soort relatie gehad. Als je dan uit elkaar gaat, kun je niet gelijk de volgende dag gezellig koffie met elkaar drinken. Zoiets heeft tijd nodig, je moet het allebei even loslaten. Het heeft mij veel energie gekost en ik wil nu dingen doen die mij energie geven."

Gaat u in uw shows nog nummers spelen van The Opposites, voor de fans van het eerste uur?
"Misschien doe ik ooit nog een ode aan onze oude muziek, dat zou wel tof zijn, maar niet in de komende shows. Daar ga ik voorlopig niet meer naar terug."

Van Steenhovens soloalbum, dat ook vorig jaar uitkwam, heet Van staal. In het gelijknamige nummer rapt hij: 'Nee, mij krijgen ze nooit meer stuk, want ik ben van staal.' Zijn sound klinkt ook wat meer als The Opposites. En dan komt u met het gevoelige, rustige album Man in nood. Nogal een contrast.
Hij lacht. "We zijn misschien uit elkaar, maar we blijven The Opposites."