Direct naar artikelinhoud

22 vragen om de onbegrijpelijke liquidatieoorlog te begrijpen

Niets dan afschuw over de liquidatie van de onschuldige broer Reduan van kroongetuige Nabil B. Waar staat dit voor? Waarmee hangt dit samen? Wat valt er te doen? Een poging het onbegrijpelijke te duiden.

en
22 vragen om de onbegrijpelijke liquidatieoorlog te begrijpen
Beeld ANP

1. Is dit een aanslag op de rechtsstaat?

Het zijn grote woorden waarmee we zuinig zijn, maar: ja, dit is een aanslag op de rechtsstaat. De inzet van kroongetuigen is ook in de bovenwereld omstreden, maar de reactie die de onderwereld donderdag gaf, is beangstigend.

Het vermoorden van zijn onschuldige broer om de kroongetuige te raken, is van een ongekende, cynische bruutheid die de rechtsstaat hard raakt. De moord dreigt ook de hoop van politie en justitie de bodem in te slaan dat meer criminelen zich zullen bekeren en gaan praten.

2. Is het voor het eerst dat een familielid van een crimineel is gedood?

Een geplande moord op een familielid enkel om een crimineel te raken, is nieuw. Wel zijn vaker familieleden gedood doordat ze bijvoorbeeld naast de crimineel zaten op het moment dat die werd geliquideerd.

3. Is dit echt een signaal naar nieuwe getuigen, of is het wraak?

Het onderzoek loopt nog, maar bij justitie zal de gedachte zijn dat het een combinatie is. Wraak op Nabil B. voor het doorbreken van de zwijgplicht, en een morbide boodschap aan twijfelaars die overwegen te gaan praten. 'Niet doen, want we pakken je geliefden.' Over B. was al in die trant gedreigd: 'iedereen van hem gaat slapen' als hij zou praten.

Het vermoorden van de onschuldige broer om de kroongetuige te raken, is van een ongekende, cynische bruutheid die de rechtsstaat hard raakt

4. Wat betekent dit voor het instituut kroongetuige?

De aanklagers spraken van 'een duidelijk signaal', toen zij Nabil B. presenteerden als eerste kroongetuige in het milieu dat wordt gedomineerd door criminelen van Marokkaanse komaf. De boodschap van justitie: "Wanneer je in dit milieu bent beland, kun je er wél uit." Te vrezen valt dat het donderdag afgevuurde signaal een stuk sterker is. Wie praat, die gaat - of nog erger: diens naaste gaat.

5. Was deze liquidatie misschien al langer gepland, al voordat B. bekend werd als kroongetuige?

In het criminele milieu waarin B. figureerde, heerst grote onrust. Justitie heeft toegang weten te krijgen tot een enorme schat aan versleuteld mailverkeer waarin héél concreet over liquidaties is gecommuniceerd. Voor twintigers en dertigers dreigt levenslang. Dat werkte de angst onder hen in de hand dat zo'n verdachte zich tot kroongetuige zou bekeren.

Dat B. zou gaan praten, werd al even gevreesd. Hij was betrokken bij een liquidatie, die gruwelijk misging. Niet het doelwit werd gedood, maar een man die in dezelfde flat woonde. Toevallig was het slachtoffer een vriend van B.. De familie van het slachtoffer was achter B.'s rol gekomen, waardoor die klem kwam te zitten.

Het is niet ondenkbaar dat op voorhand al is gekeken hoe hij zou zijn te raken áls hij zou praten.

5. Was deze liquidatie misschien al langer gepland, al voordat B. bekend werd als kroongetuige?
Beeld anp

6. Zit er een cultureel aspect aan het pakken van familieleden?

Familie is in de Marokkaanse cultuur heel belangrijk en de zwijgcultuur is sterk - zeker in kringen van criminelen van Marokkaanse herkomst. Dat op het doorbreken van dat zwijgen de doodstraf staat voor een familielid, is daardoor een extra sterk wapen.

Anderzijds: in het buitenland zijn al veel vaker familieleden vermoord om bijvoorbeeld kroongetuigen te treffen. Voor Nederland is het nieuw, al is het in de onderwereld goed gebruik om te dreigen familieleden iets aan te doen.

7. Hoe gaat het nu met de rest van de familie B.?

De familie van B. wordt zwaar beveiligd. De details moeten uiteraard geheim blijven.

8. Hoe ingrijpend is het om beveiligd te worden?

Een kroongetuige moet met een nieuwe identiteit een nieuw leven opbouwen in een onbekend buitenland. De zwaarste beveiligingsregimes voor niet-criminelen, zoals de familieleden van de kroongetuige, maar ook het koningshuis, bedreigde politici en journalisten, grijpen ook diep in.

Wonen in een zwaarbeveiligd pand, transport in gepantserde auto's en zware persoonsbeveiliging beperken de bewegingsvrijheid vergaand. Wel proberen de beveiligers normaal leven zo goed als dat kan te faciliteren.

Een kroongetuige moet met een nieuwe identiteit een nieuw leven opbouwen in een onbekend buitenland

9. Hoeveel mensen zijn er beschikbaar om mensen te beveiligen?

De Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging, een speciale eenheid van de politie, zou tussen de 350 en 400 medewerkers moeten hebben, inclusief ondersteunend personeel. De dienst kampt structureel met zware onderbezetting. Als tegelijkertijd veel personen 'in hoge dreiging' moeten worden beveiligd, vergt dat uiterste inspanningen of moeten andere diensten bijspringen.

10. Kun je beveiliging weigeren?

Ja, dat kan. Wie echt geen beveiliging wil, of slechts summiere maatregelen wil accepteren, kan beveiliging uiteraard afslaan. Ook Reduan B. wilde slechts beperkte beveiliging.

10. Kun je beveiliging weigeren?
Beeld anp

11. Is Nederland met deze liquidatie definitief een narcostaat?

In een narcostaat maken drugscriminelen de dienst uit. Zo ver is het in Nederland niet. Wel is deze liquidatie van een buitenstaander een beklemmende stap van drugscriminelen die zich onaantastbaar wanen en de maatschappij ontwrichten.

12. Waarom spreekt Het Parool nooit van 'mocromaffia' of een 'mocrowar'?

De term 'mocro' zou onterecht zijn. Naast al die (jonge) mannen van Marokkaanse origine, spelen ook autochtone Nederlanders en jongens van Antilliaanse en Surinaamse komaf in deze netwerken een rol. Hoewel de liquidatie van donderdag sterk aan maffia doet denken, heeft dit specifieke milieu daarmee weinig van doen.

Maffia heeft machtige, bestendige structuren, vaak langs familielijnen. De Amsterdams-Utrechtse milieus waarin sinds 2012 bloedige vetes woeden, is daarentegen vergeven van scheuringen, gelegenheidscoalities en overlopers. De schutters zijn geen professionele misdadigers, maar vaak kansarme en makkelijk beïnvloedbare jongens.

Ze hebben veelal een laag IQ, nemen bizarre risico's en schieten met automatische wapens die ze lang niet altijd onder controle hebben. Al te vaak zijn onschuldigen vermoord door bloednerveuze schutters die niet opletten. De term maffia is veel te veel twijfelachtige eer.

13. Hoeveel doden zijn er nu gevallen?

Dat hangt ervan af wie je daarbij meetelt, maar de laatste vijf, zes jaar in elk geval meer dan dertig in Amsterdam en Utrecht. Ook in Spanje, België en Midden- en Zuid-Amerika vielen nog Nederlandse slachtoffers.

De schutters zijn geen professionele misdadigers, maar vaak kansarme en makkelijk beïnvloedbare jongens

14. Hoeveel kost een liquidatie?

Steeds minder, doordat de veelal zwakbegaafde schutters zich steeds makkelijker voor een dergelijke klus laten werven - soms met loze beloftes. Waar in het verleden over wel twee ton bloedgeld werd gesproken, bijvoorbeeld voor de liquidatie van Cor van Hout in 2003, is gebleken dat de laatste jaren liquidaties zijn gepleegd voor slechts enkele tienduizenden euro's. Of soms nóg minder.

15. Is het moeilijk zo'n liquidatie te regelen?

Ja, en het vergt tijd. De moord van donderdag was uitzonderlijk en de dader nam extreme risico's door herkenbaar Reduan's bedrijf in te lopen. Een klassieke liquidatie vergt meer tijd. De gangen van het doelwit moeten in kaart worden gebracht.

Wanneer is hij waar? Wat is de beste moordplek? Hoe zijn de vluchtwegen? Vaak met gebruik van peilbakens onder auto's worden doelwitten geobserveerd en gevolgd. 

Daarnaast moeten schutters worden geworven en wapens en snelle vluchtauto's worden geregeld. Een tweede vluchtauto met valse kentekenplaten moet worden 'koud gezet' voor de overstap. De eerste vluchtauto wordt in brand gestoken, de daders vervolgen hun vlucht in een auto die getuigen niet hebben gezien.

16. Hoeveel jongens zijn er die bereid zijn dit doen?

In Amsterdam en Utrecht zijn zeker tientallen potentiële schutters, maar te vrezen valt dat het ver boven de honderd uitkomt. Een liquidatie vergt niet alleen één of meer schutters, maar ook mannen die doelwitten observeren ('timeren' in straattaal), wapenleveranciers, dieven van vluchtauto's et cetera.

Al met al kom je met hen erbij op honderden. Ook na tientallen veroordelingen en nog veel meer arrestaties blijkt  er een enorm reservoir aan jonge mannen die snel willen klimmen op de criminele ladder.

17. Wat wordt er gezegd over de opdrachtgevers?

Degenen die volgens kroongetuige Nabil B. aan het hoofd staan van de organisatie die hij beschuldigt, Ridouan Taghi en diens beweerde rechterhand Said Razzouki, zijn voortvluchtig en verblijven waarschijnlijk al jaren vooral in het buitenland. Hun groep zou over vele miljoenen uit cocaïnehandel beschikken, wat het onderduiken vergemakkelijkt en de slagkracht groot houdt.

Omdat in elk geval Taghi in Marokko wordt beschuldigd van het geven van de opdracht voor een liquidatie waarbij een onschuldige werd gedood, kan hij daar niet heen. Ingewijden denken dat ook Dubai geen optie is, vanwege de nauwe banden tussen dat land en Marokko.

Hun groep zou over vele miljoenen uit cocaïnehandel beschikken, wat het onderduiken vergemakkelijkt en de slagkracht groot houdt

18. Waar gaan deze conflicten in het criminele milieu eigenlijk om?

Om machtsposities in de internationale cocaïnehandel, bovenal. Daarnaast om wraak voor eerdere liquidaties. Soms wordt het liquideren van een schuldeiser goedkoper geacht dan betalen. Bovendien worden mensen uit de eigen organisatie geëlimineerd als zij een gevaar dreigen te worden omdat ze te veel weten. Dat lot dreigde Nabil B. te treffen.

19. Waarom lukt het de recherche niet te infiltreren in deze misdaadgroepen?

Extreem wantrouwen en 'professionele' argwaan zijn de basis waarop grotere misdaadgroepen zijn gebouwd. Daarom wordt ook keihard afgerekend met verraders die praten. De voetsoldaten zullen ook nooit precies weten wie de uiteindelijke opdrachtgevers zijn, zodat ze rivalen of de politie weinig kunnen vertellen.

De leiders van de groepen kennen hun naaste compagnons vaak al van jongs af. Dat maakt infiltreren hoe dan ook lastig. Bovendien is de recherche schrijnend wit, terwijl dit milieu door criminelen van Marokkaanse origine wordt beheerst.

19. Waarom lukt het de recherche niet te infiltreren in deze misdaadgroepen?
Beeld anp

20. Zijn er genoeg Marokkaanse agenten?

Er zijn lang niet genoeg Marokkaanse agenten om de politie een afspiegeling van de samenleving te laten zijn. De recherche die zich op de zware criminaliteit richt, heeft een nog groter gebrek aan teamleden van Marokkaanse afkomst.

Een witte rechercheur zal onmiddellijk opvallen in een waterpijpcafé en spreekt ook domweg de taal niet. In de Marokkaanse schaamtecultuur houden zelfs nette families de vuile was binnen.

Het gebrek aan goede Marokkaanse rechercheurs en connecties in de Marokkaanse gemeenschap is een van de grootste problemen waarmee de politie kampt, de vele goede bedoelingen en initiatieven tot verbetering ten spijt.

21. Wat kan de politiek doen?

De weerzinwekkende moord op Reduan lokte weer volop geschokte reacties en een spoeddebat uit in politiek Den Haag, maar veel verder dan het uitspreken van hun afschuw kwamen politici niet. Het is makkelijk te roepen om hogere straffen, maar een afschrikkende werking gaat daarvan nauwelijks uit.

Het ligt voor de hand meer geld en bevoegdheden te eisen voor de politie en de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging, die bedreigde personen bescherming biedt. Het vergroten van de pakkans zou een doel kunnen zijn, maar de materie is veel te complex voor eenvoudige ingrepen.

Zo lang drugs illegaal blijven, zijn met de handel kapitalen te verdienen. De grote steden zijn vergeven van de jongens die zich kansloos voelen en de misdaad als enige carrière zien die ze kan geven wat ze willen: een luxeleven, dure kleding en horloges en een mooie auto - net zoals hun rolmodellen hebben.

22. Waarom is dit onderwerp voor u, als lezer, van belang?

Omdat liquidaties de maatschappij ontwrichten, zeker moorden op onschuldigen. Omdat wild rondschieten levensgevaarlijk is voor passanten en omwonenden. Omdat rijke criminelen zich invreten in de bovenwereld, die daardoor corrumpeert. Om maar wat te noemen.

Meer over de liquidatie van Reduan B.

Met een brutale actie werd donderdagochtend in Amsterdam-Noord de broer van kroongetuige Nabil B. doodgeschoten.

Is deze moord een nieuw dieptepunt in de liquidatieoorlog, of is het inmiddels de norm? Het kan spijt­optanten de mond snoeren die justitie willen helpen. Wat te doen?