Direct naar artikelinhoud

Arm ben je in deze stad niet alleen als je in de bijstand zit

In het armste stukje stad behoort 52 procent van de huishoudens tot de minima. Krijgen ze het ook in de Bijlmer beter nu het de stad economisch voor de wind gaat?

en
Arm ben je in deze stad niet alleen als je in de bijstand zit
Beeld anp

Je hoeft de radio maar aan te zetten: It's the most wonderful time of the year. Maar niet voor de Voedselbank van Zuidoost. Voor het eerst komt vandaag in BuurtHuis Bonte Kraai het aantal uitgedeelde voedselpakketten boven de honderd uit. Het is een piek die elk jaar optreedt, volgens Marie-Lou Florisson van de Amsterdamse voedselbanken. "Het zijn dure maanden zo aan het einde van het jaar."

Het geloof blijft in hartje Bijlmer een grote houvast, dus zo goed en zo kwaad als dat kan houdt de Voedselbank hier rekening met alle voedselvoorschriften. Het rundvlees waar een Hindoestaan voor past, wordt vervangen door een extra portie varkenskebab, vlees dat een moslim liever laat staan. Maar halal zijn de door supermarkten geschonken restpartijen bijna nooit. "Ik eet zoveel haram," zucht een man met gepijnigd gezicht. "Is niet goed voor mij." Maar het vlees gaat wel in zijn tas.

Ook aan de kleding is soms duidelijk te zien dat de eindjes al jaren aan elkaar zijn geknoopt. In plaats van een winterjas dragen bezoekers bijvoorbeeld twee truien met daar overheen een versleten spijkerjack. Het is dus heel welkom dat vandaag in Zuidoost bij de Voedselbank bij hoge uitzondering ook kleding is te krijgen.

De Voedselbank is hoe dan ook alleen voor de allerarmsten. Elke drie maanden wordt bij alle klanten gecontroleerd of ze minder dan 215 euro per maand overhouden voor de dagelijkse boodschappen. "Het gaat om noodhulp," zegt Florisson. De etenswaren zijn bedoeld voor hooguit drie dagen in de week om hun zelfredzaamheid niet te smoren.

Het is sommigen de afgelopen jaren ook gelukt om los te breken uit de armoede. Het aantal Amsterdammers dat is aangewezen op de Voedselbank is teruggelopen van ruim vijfduizend eind 2013 naar minder dan drieduizend nu. Maar, zo stellen ze vast bij de Voedselbank: de dalende trend is tot stilstand gekomen. En in Zuidoost zien ze het aantal klanten alweer oplopen.

De Bijlmer is in beweging
In de Bijlmer is het herstel van de economie toch al aan veel huishoudens voorbijgegaan. Vorige week bleek volgens het gemeentelijk statistiekbureau OIS dat het aantal minimahuishoudens was toegenomen.

In stadsdeel Zuidoost verdient ruim een kwart minder dan de grens die de gemeente hanteert voor armoederegelingen, 120 procent van het wettelijk sociaal minimum, dat voor alleenstaanden op 1179 euro is gesteld. De Amsterdamse Poort spant de kroon: daar behoort maar liefst 52 procent tot de minima.

5068
→ In december 2013 hielp de Voedselbank in Amsterdam 1604 huishoudens aan een voedselpakket. Daarmee waren 5068 Amsterdammers geholpen, van wie 1783 minderjarige kinderen.

2932
→ Deze maand zijn 1194 huishoudens in Amsterdam klant bij de Voedselbank. In totaal gaat het om 2932 Amsterdammers, van wie 1068 minderjarige kinderen.

Zelfs voor ervaren maatschappelijk werkers als Rubina Boasman (54) was het een schok dat juist deze buurt kwam bovendrijven als armste van de stad. De cliëntondersteuner bij MaDi woonde zelf eind jaren tachtig in de Amsterdamse Poort. De tijden zijn veranderd. Boven het winkelcentrum wonen nu vooral minima.

Boasman vermoedt dat het de overloop is van bewoners uit gesloopte flats, uit de F-buurt bijvoorbeeld. De Bijlmer is in beweging. In de OIS-statistieken hoort bij Amsterdamse Poort ook de H-buurt, zoals de flats van Hoogoord, en Hoptille, een al decennia berucht buurtje.

Als MaDi-medewerker Willem van den Heerik (27) een melding krijgt uit de laagbouw daar, weet hij dat het een kluif gaat worden. "De meest complexe problemen kom je hier tegen," zegt hij: huiselijk geweld, verslaafden, jongeren met geldproblemen.

Eenzaam
In de tuinen staan oude wasmachines, boodschappenkarretjes of kapotte fietsen. Bij huisbezoeken treffen ze woningen zonder vloer, families die met zijn achten een bank delen om op te slapen tot zelfs een gezin met kinderen in een woning waar helemaal niets is, alleen één bed vol schimmelplekken.

En armoede maakt eenzaam. "Wie geen geld heeft, gaat liever niet de deur uit, zelfs niet naar maaltijden in het buurtcentrum. En ze laten liever ook niemand hun huis binnen, uit schaamte," zegt Boasman.

Op zich gaat het beter sinds de crisis, volgens MaDi, dat maatschappelijk werk en schuldhulpverlening biedt in heel Zuidoost. Er zijn minder huisuitzettingen, maar de armoede is gebleven. Amsterdam is duur. Arm ben je hier niet alleen als je in de bijstand zit. Velen hebben twee banen, als schoonmaker vaak, en nog komen ze niet rond.

Schaamte
In Zuidoost worden in drie dagen zo'n driehonderd pakketten uitgedeeld door de Voedselbank. Op het hoogtepunt van de crisis waren dat er nog 450. Toch ziet Joyce van den Bergh, die als vrijwilliger het uitgiftepunt in Bonte Kraai in goede banen leidt, de nood niet direct minder worden. Voor de meeste klanten is de armoede uitzichtloos.

Door hun gezondheid, verslaving of psychische aandoening zit werk er gewoon niet in. Of ze zitten in de schuldsanering. "Daar ben je ook niet in zes maanden vanaf."

Van den Bergh heeft het gevoel dat nogal wat buurtbewoners uit schaamte niet naar de Voedselbank stappen. "Ik vermoed dat meer mensen in deze buurt in aanmerking zouden komen."

En dat terwijl de sfeer bij het uitdelen van de pakketten niet zwaar op de hand is. "Het is helemaal niet zo depressing als op tv," zegt Van den Bergh. Een klant heeft sjaals en mutsen gebreid voor de vrijwilligers. Nu al wordt uitgekeken naar het kerstpakket met halalkip en roomboter, de enige keer in het jaar dat de Voedselbank met hulp van donateurs eten inkoopt.

Zonder de Voedselbank zouden de meeste bewoners in deze buurt het niet redden, weet sociaal werker Boasman. Voor de toekomst houdt ze haar hart vast. "Een recessie zit er vroeg of laat aan te komen, de gevolgen daarvan wil je niet weten."

Zonder de Voedselbank zouden de meeste bewoners in deze buurt het niet redden
Beeld Jamie Groenestein en Jet de Nies